Geschiedenis

ONTMOETING MET BEELDEN  –  EEN B00G VAN 50 JAAR  1973 – 2023

 

De annalen van vzw Kunst in de Stad gaan terug tot 1973, het jaar van de stichting van een vereniging die de aanblik van de stad Sint-Niklaas grondig zal veranderen.

De naam ‘Kunst in de Stad’ spreekt voor zich. Hij verwijst naar de dromen, de doelstellingen en de plannen van de stichters. Pros Matthys, schepen van cultuur van maart 1970 tot maart 1974, koestert de droom kunst een plaats te geven in het straatbeeld om op die manier kunst naar de mensen te brengen. Na verkennende gesprekken met gelijkgestemde kunstvrienden en concrete voorbereidingen wordt op 7 februari 1973 de stichtingsvergadering gehouden op het stadhuis. Op 19 juli 1973 publiceert men de statuten in het Belgisch Staatsblad en de vereniging ‘Kunst in de Stad vzw’ is geboren.

 

De doelstellingen van Kunst in de Stad worden als volgt omschreven:

  • het kunstbezit van de stad Sint-Niklaas uitbreiden
  • van de stad Sint-Niklaas een open kunststad maken door het aanbrengen van kunstwerken in alle hiervoor in

aanmerking komende openbare ruimten

  • zoveel mogelijk werk van Wase kunstenaars promoten

 

Deze doelstellingen scheppen grote verwachtingen en na enkele jaren van aftasten binnen de opgestarte vzw wordt in 1979 een buitengewone algemene vergadering bijeengeroepen. Theo Meert neemt als enthousiaste voorzitter met een concreet programma voor de onmiddellijke toekomst en een duidelijk uitgeschreven structuur het roer in handen en zet Kunst in de Stad met visie en energie op nieuwe sporen. Rik Bosteels wordt ondervoorzitter en enkele stichtende leden uit het oorspronkelijke bestuur, stadssecretaris Piet Elshout en stadsontvanger Maurice Rouvroy, blijven verder functioneren vanuit hun persoonlijke betrokkenheid.

De vereniging houdt de visie om haar werking in volle zelfstandigheid en onafhankelijkheid uit te bouwen aan. Wel blijft zij nauwe banden onderhouden met het stadsbestuur en kan zij rekenen op de gewaardeerde financiële steun en materiële hulp uit diverse hoeken. Zo zijn er de milde schenkers, de vele artiesten die een werk gratis ter beschikking stellen en de grafici die prenten realiseren. De vereniging van Foor-, Marktkramers en Standwerkers geeft in de eerste jaren een deel van de opbrengst van haar feestmarkten aan de vzw. Dankzij hen kan Kunst in de Stad snel tot een eerste realisatie komen.

 

De metamorfose van de stad Sint-Niklaas is gestart: Kunst in de Stad plaatst in 1980 de beeldengroep ’De Lopers’ van Mariette Teugels als eerste kunstwerk op het Stationsplein.

Verder groeit het opzetten van culturele manifestaties, waaronder het jaarlijkse concert, uit tot een traditie. Het blijft de prioriteit om zoveel mogelijk mensen te betrekken bij de werking van de vereniging op basis van een lidmaatschap en in dat kader biedt Kunst in de Stad tot 2015 bij het lidmaatschap jaarlijks een nieuwe reeks waardevolle prenten van grafische kunstenaars aan. Zij vormen ondertussen een schitterende collectie.

 

De jaren 80 en 90 vormen een aaneenschakeling van realisaties. Tal van beelden krijgen voornamelijk in de stadskern van Sint-Niklaas hun bestemming. In 1988 kijkt men voor het eerst over de grenzen heen en, naar aanleiding van het 15-jarig bestaan, wordt ‘Het Woord’ van Idel Ianchelevici aan de hoek van de Markt en de Parklaan onthuld.

 

Naast deze realisaties in straten en op pleinen verbindt Kunst in de Stad zich ertoe om openbare gebouwen en residentiële instellingen aantrekkelijker te maken.  Karel Mechiels, voormalig directeur van de Academie voor Schone Kunsten en lid van Kunst in de Stad, lanceert in 1991 dit initiatief, dat het sociale engagement van de vereniging kracht wil bijzetten. Het vinden van een geschikte en geëigende plaats krijgt de nodige aandacht en zorg.

Sinds 2013 tooien 15 grote tekeningen van Idel Ianchelevici  de gangen in de Stedelijke Academie voor Woord, Muziek en Dans. Alle schenkingen worden geïnventariseerd en opgenomen in de website en maken deel uit van het permanente erfgoed van de stad.

 

In 1997 beslist de vereniging dat een beeld van Sint-Nicolaas, patroonheilige van de stad, niet mag ontbreken en op 30 november krijgt het imposante Sint-Nicolaasbeeld van Achiel Pauwels zijn vaste plaats voor het stadhuis. Het is en blijft een van de meest gefotografeerde beelden van de stad.

 

Naar aanleiding van het 25-jarig jubileum kiest men onder meer voor een monumentaal werk: het beeld ‘Cirkel in Cirkel’ van Hilde Van Sumere – een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het constructivisme in België – wordt hét referentiepunt voor wie het stadscentrum binnenrijdt aan de rotonde van de Koningin Astridlaan en de Parklaan.

 

Doorheen de jaren is er ook aandacht voor plaatselijke bekende personen die vereeuwigd worden in een beeld.  Zo zijn er de beelden van priester-dichter Anton van Wilderode, leraar-pastoor Gordijn en kunstenaar Gerard Gaudaen; de borstbeelden van burgemeesters Hendrik Heyman en Romain De Vidts, van schepen Pros Matthys, van musicus Albert Delvaux, van kunstenaar Karel Mechiels en van een tiental Wase industriëlen.

 

Dat de humanitaire bezorgdheid en missie gedragen wordt, komt tot uiting in de keuze van de locatie voor nieuwe beelden in 2001. Hierbij worden de deelgemeenten niet vergeten: zowel in Belsele als in Nieuwkerken krijgen de sites van de woonzorgcentra een mooi symbolisch beeld. Ook is er aandacht voor de omgeving van de ziekenhuizen evenals voor de serene stilte van een begraafplaats. Het beeld ‘Tussen Vertwijfeling en Hoop’ van Winke Besard op de begraafplaats Heimolen getuigt hiervan. Doorheen de jaren verplaatst men nu en dan een beeld om infrastructurele redenen maar steeds na grondig overleg met de stadsarchitecten en met de nodige aandacht en respect voor het werk in de open ruimte.

In 2010 telt Kunst in de Stad een 50-tal beelden. Een bevestiging van de waardering vanwege het stadsbestuur voor de werking en de realisaties blijft niet uit. Sint-Niklaas lauwert de vereniging met de Cultuurprijs.

 

Het 40-jarig bestaan van Kunst in de Stad is alweer een uitgesproken gelegenheid tot het plaatsen van drie nieuwe kunstwerken in oktober 2013. Tevens geeft de vereniging in datzelfde jaar het jubileumboek ‘Kunst in de Stad – 40 jaar’ uit. Het presenteert op een doordachte en kunstzinnige manier foto’s van de hand van fotograaf Paul De Malsche. Dichters, waarvan enkelen uit het Waasland, gaan enthousiast aan het werk en ruim de helft van de 40 foto’s krijgt een literaire appreciatie in de vorm van een gedicht.

 

In 2017 onthult Kunst in de Stad – in het kader van 800 jaar Sint-Niklaas – de beeldengroep ‘Johanna en Margaretha van Constantinopel’ van Frans Heirbaut, een verwijzing naar de geschiedenis: in 1217 richtte gravin Johanna een nieuwe parochie op en in 1241 werd Sint-Niklaas het bestuurlijk centrum van het Land van Waas. Haar zus, Margaretha, deed een schenking van gronden. De vereniging krijgt voor deze creatie nogmaals de Cultuurprijs van de stad.

 

17 oktober 2020 is opnieuw een hoogdag voor Kunst in de Stad en voor Sint-Niklaas. Midden in de coronacrisis ziet een monumentaal beeld van prinses Delphine van Saksen-Coburg het levenslicht aan het Welzijnshuis op de Gerdasite. Het stalen beeld krijgt de veelzeggende titel ‘Ageless Love’ mee. Het brengt op het juiste moment en op de juiste plek een boodschap van hoop, nabijheid, verbondenheid en liefde, die het heden overstijgt.

 

De vereniging ‘Kunst in Belsele’ draagt in 2022 de beelden ‘De wassende Vrouwen’, ‘De Klokkenlapper’ en ‘Olympische Ringen’, alle in 2009 in Belsele onthuld, over aan ‘Kunst in de Stad’.

 

Via verschillende initiatieven werkt de vereniging verder aan haar missie. Bij deze projecten betrekt Kunst in de Stad vaak kinderen en jongeren:

  • In 1997 maken kinderen een keuze uit vier voorontwerpen voor het Sint-Nicolaasbeeld van Achiel Pauwels. Bij de keuze blijkt vooral het aspect ‘kleur’ doorslaggevend te zijn.
  • In 2003 organiseert de vzw, in samenwerking met het weekblad ‘De Streekkrant’, een fotowedstrijd voor de oudste leerlingen van het basisonderwijs en de eerste graad van het secundair onderwijs bij een door henzelf gekozen favoriet beeld.
  • In 2013 schrijven laureaten en Kinderstadsdichters van Sint-Niklaas een gedicht bij een beeld uit het jubileumboek ‘Kunst in de Stad – 40 jaar’.
  • Tijdens de eenzame coronawinter van 2020 tekenen en illustreren lagere schoolkinderen nieuwjaarswensen voor de bewoners van woonzorgcentra bij het beeldhouwwerk ‘Ageless Love’.
  • Kinderstadsdichter Aya Vanvinckenroye schrijft een gedicht op vraag van Kunst in de Stad naar aanleiding van het 50-jarig jubileum.

 

Dat Kunst in de Stad gedurende een boog van 50 jaar zich heeft ingezet voor de artistieke verfraaiing van de stad en de deelgemeenten, is te danken aan het volgehouden engagement en de onafgebroken werkkracht van vele mensen. In nauwe samenwerking met het stadsbestuur zijn opeenvolgende bestuursploegen met enthousiasme de unieke uitdaging aangegaan om aan de stad een meerwaarde te schenken onder het voorzitterschap van gedreven kunstminnaars, Theo Meert, Denise Kaspendakis, Rik Bosteels, Irene Vander Cruyssen en Dirk Van den Broeck.

 

Er worden voortdurend nieuwe, interessante initiatieven genomen om aan Kunst in de Stad een blijvende bekendheid te geven:

  • In samenwerking met de stad geeft de vereniging in het kader van ‘Beeldig Sint-Niklaas’ in 2014 een fraaie wandelbrochure met foto’s uit. Drie routes langs de beelden van Kunst in de Stad en van de stad staan hierin beschreven. In 2018 krijgt de brochure een update.
  • In 2020 werkt Kunst in de Stad, in samenwerking met CC Boontje, het stadsbestuur en de Dienst voor Toerisme een ‘kunstzinnige fietsroute’ uit. Deze route doet ook de deelgemeenten aan en heeft twee varianten.

De brochures van de wandel- en fietsroutes zijn te verkrijgen bij de Dienst Toerisme en via de website van Kunst in de Stad.

  • Alle beelden zijn inmiddels voorzien van een QR-code om de ‘nieuwsgierigen’ onmiddellijk informatie te verschaffen.
  • Aan de hand van flyers worden bewoners en bezoekers van Sint-Niklaas en de deelgemeenten regelmatig uitgenodigd tot deelname aan initiatieven.

 

2023 is een bijzonder jubeljaar! De inhuldiging van het beeld ‘Trahiablauta’, een hedendaagse realisatie van Nick Ervinck, is de kroon op het werk bij de viering van het 50-jarig bestaan op 21 oktober.

 

Kunst in de Stad vzw dankt het stadsbestuur, de sponsors, de leden en de sympathisanten voor hun jarenlange steun en ziet vol vertrouwen de toekomst voor een beeldig Sint-Niklaas tegemoet.